De hyperventilatie aanval

Eén van de meest nare dingen die je kan overkomen, is de eerste hyperventilatie aanval. Zo’n aanval komt meestal ten gevolge van chronische hyperventilatie. Een hyperventilatie aanval wordt ook wel een paniekaanval of een angstaanval genoemd. De eerste keer is altijd de ergste. Veel mensen belanden direct na hun eerste aanval in de spoedopvang van een ziekenhuis of een dokterspost. Ze zijn helemaal de weg kwijt en extreem angstig.

De hulpverlener zal altijd erg voorzichtig zijn

De meeste eerste hulp diensten herkennen gelukkig heel snel de gebruikelijke symptomen. Toch moet men altijd erg voorzichtig zijn, want de hyperventilatie symptomen kunnen natuurlijk ook een gevolg zijn en niet de oorzaak van de aanval. Dus zullen ze je altijd naar het ziekenhuis brengen om een volledig onderzoek te doen en de echte oorzaak vast te stellen. 

Wat ervaar je allemaal bij de hyperventilatie aanval?

De effecten tijdens een hyperventilatie aanval variëren van persoon tot persoon. Maar de volgende verschijnselen zijn bijna altijd wel aanwezig: 

• Extreem snelle ademhaling in een hoge thoracale vorm (borstademhaling).
• Extreme angst- en paniekgevoelens.
• Overmatig zweten, trillen en zeer snelle hartkloppingen.
• Pijn in de borst, vaak aan de linker kant. Dit doet veel mensen denken dat ze een hartaanval hebben, wat de hulpverleners vaak ook op dat spoor zet.
• Krampen en tintelingen in handen en soms ook in de voeten.
• Duizeligheid en een licht gevoel in het hoofd. Het gevoel elk moment het bewustzijn te zullen verliezen.
• Angst voor controleverlies over het eigen lichaam.
• Extreme benauwdheid, het gevoel geen adem te kunnen halen, alsof de keel wordt dichtgesnoerd.

De feedback loop

Het zijn deze extreme ervaringen die de patiënt doen denken dat hun laatste uur geslagen heeft en dat de dood ophanden is. De angsten die hierbij optreden leveren een feedback loop op naar het ademcentrum. Dat komt omdat er veel adrenaline wordt vrijgemaakt ten gevolge van die angsten. Het ademcentrum reageert door de ademhaling nog verder op te jagen. Hierdoor gaan de klachten nog verder toenemen.

In de meest extreme gevallen verliest de patiënt zelfs het bewustzijn doordat de bloedvaten dichtknijpen. De bloedvoorziening in de hersenen wordt dan zo laag, dat het bewustzijn niet langer in stand gehouden kan worden. Op zich is dat voor de patiënt nog het beste, want daarmee wordt de koppeling van die feedback loop doorbroken. Tevens kan de rust in het lichaam dan terugkeren… 

Wat gebeurt er nu eigenlijk echt in je lichaam?

In het lichaam treden ten gevolge van de aanval een groot scala aan effecten op. De belangrijkste zijn: 

• Bloedvatvernauwing. Door de extreem snelle ademhaling daalt de zuurgraad in het lichaam snel. De in het bloed aanwezige buffersystemen om hyperventilatie op te vangen, kunnen het enorme verlies aan kooldioxide niet op tijd compenseren. De vernauwde bloedvaten versterken de angstgevoelens. Hierdoor ontstaat ook het gevoel van dreigend bewustzijns- en controleverlies. 
• Melkzuurproductie in de spieren. De spieren zetten in hoog tempo melkzuur af om het verlies aan kooldioxide te compenseren. De gevolgen zijn krampen, tintelingen en vaak ook de pijnen die men ervaart in de borststreek (de thorax).
• Adrenalinestoot. De stress en angsten zorgen ervoor dat de hersenen adrenaline in de bloedbaan brengen. Die adrenaline jaagt vervolgens het ademcentrum weer aan. En dat levert dan de feedback loop op zoals hierboven besproken.

Psychologisch gezien is een aanval een traumatische ervaring

Het bizarre van dit verhaal is dat de hyperventilatie-aanval op zich eigenlijk helemaal niet schadelijk is voor het lichaam zelf. Er is geen echt gevaar. Want in het meest extreme geval verliest de patiënt het bewustzijn. En dan keert vanzelf de rust weer terug. Psychologisch gezien is het echter een traumatische ervaring. Mensen kunnen daar nog heel lang last van houden. Met name de angst voor vervolgaanvallen levert vaak een bijdrage aan de nare nasleep waarin men geconfronteerd. Want de eerste hyperventilatie aanval komt meestal pas op, als men ongemerkt al diep in het hyperventilatie-syndroom is belandt. Het is het begin van de lange lijdensweg die mensen vaak moeten gaan.

De hyperventilatie aanval opvangen

De eerste aanval komt bijna altijd onverwacht. En omdat men er totaal niet mee bekend is, zal men ook niet veel kunnen doen om de aanval op te vangen. Voor de mensen die al een keer een aanval hebben meegemaakt en weten dat ze hyperventileren, zijn er diverse methoden om aanvallen op te vangen.

Dit kan je doen

Zodra je de aanval voelt aankomen, kan je één of meerdere van de volgende dingen gaan toepassen:

• Zelf de ademhaling gaan regelen. Dat klinkt misschien als een te simpele oplossing, maar gelukkig kunnen wij de ademhaling beïnvloeden met ons bewustzijn. Ga rustig rechtop zitten, leg je handen op je buik en duw heel rustig je buik naar voren bij een inademing en naar achter bij de uitademing. Zo regel je de ademhaling zelf gedurende 10 tot 20 minuten. De kooldioxide in het lichaam neemt hierdoor toe en het benauwdheidsgevoel neemt daardoor weer af. 
• Accepteer dat je hyperventileert. Dit is vaak ook makkelijker gezegd dan gedaan. Maar acceptatie ontkoppelt de angst-versnelde ademhaling-meer angst feedback loop. Als je de angstcomponent wegneemt, leidt dat zelden tot een echte escalatie zoals hierboven werd omschreven. 
• Kooldioxide sparen. Je kunt dit op diverse manieren doen. Een voorbeeld is je handen in een komvorm op je mond plaatsen. En dan heel rustig de uitgeademde lucht telkens weer voor een groot gedeelte terug inademen. Hierdoor ‘spaar’ je kooldioxide en neemt het benauwde gevoel af. Andere vormen zijn in een zakje ademen of de HyperFree ademcassette, die je op veel plaatsen kunt kopen. 

---