Wat is stress?

Wat is stress? We doen in ons dagelijks leven continue stress op. Ons lichaam slaat het op in wat men – in de psychologie – ons onderbewustzijn noemt.

Alle dagelijkse dingen die wij doen, zijn een vorm van stress!

Stress verwerken

Mensen verwerken de stress die wij ons dagelijkse leven opdoen tijdens onze slaap. De slaap bestaat uit twee fases die elkaar meerdere malen per nacht afwisselen. Zo zijn er de rustfase en REM-slaap fase. REM staat voor Rapid Eye Movement. Dat is een Engelse term die is ontstaan omdat men gezien heeft dat de ogen tijdens deze fase steeds in beweging zijn.

In de rustfase wordt de stress in het onderbewustzijn losgemaakt. Mentale rust leidt altijd tot het losmaken ervan. Het is het natuurlijke oplossingsmechanisme van ons lichaam. Tijdens de REM-slaap fase verwerken we de stress die is losgemaakt. Wij ervaren dat als dromen. Wat er feitelijk gebeurt, is dat de stress ‘bewust’ wordt gemaakt. Er worden dan in het zenuwstelsel kanalen geopend tussen de bewustzijnslaag en de onderbewustzijnslaag. Maar omdat we in slaap zijn, wordt het bewustzijn als een droom ervaren. Als het om grotere – meer ingrijpende en dieper gewortelde – stress gaat, gaan de dromen over in nachtmerries.

Bewust maken

Stress kan alleen via het bewustzijn worden verwerkt en opgelost. Daarom proberen psychiaters en psychologen vaak om het bewust te maken. Ze doen dit door erover te praten. Door herinneringen naar boven te halen, worden kanalen naar het onderbewustzijn geopend. Het komt daardoor dus aan de oppervlakte. En die stress verwerken we dan. Onze dromen brengen stress ook in onze bewustzijnslaag. Daardoor ervaren we dromen vaak als heel levensecht.

De capaciteit van ons onderbewustzijn

Zolang als we min of meer evenveel stress opdoen als we ‘s-nachts kunnen losmaken in onze slaap en kunnen verwerken in onze dromen, blijven we geestelijk en lichamelijk gezond. Ons onderbewustzijn heeft een enorme overcapaciteit om stress op te slaan. Die overcapaciteit stelt het lichaam in staat om het hoofd te kunnen bieden aan spannende en gevaarlijke situaties in ons leven.

De balans verstoord

Maar in onze moderne maatschappij zijn er veel meer stressbronnen dan waar ons lichaam voor gemaakt is. En we worden elke dag opnieuw met die stressbronnen geconfronteerd. Het gevolg is dat veel mensen steeds meer stress gaan opslaan. En die kunnen ze dan ‘s-nachts niet meer voldoende verwerken. De stress in het onderbewustzijn groeit dan langzaam naar een kritiek punt. De balans tussen het bewustzijn en het onderbewustzijn wordt dan langzaam maar zeker verstoord. Het onderbewustzijn groeit langzaam groter en het bewustzijn wordt daardoor kleiner…

Stress en chronische hyperventilatie

Chronische hyperventilatie en stress gaan meestal hand in hand. Veel mensen denken dat ze stress hebben gekregen van hyperventilatie. Maar vaak is het omgekeerde het geval. Voor de meeste mensen geldt dat zij zijn gaan hyperventileren na een periode van aanhoudende psychosociale druk. De oorzaak van dat hyperventileren is tweeledig:

1. De patiënten hebben langdurig meer stress opgeslagen dan ze ‘s-nachts kunnen verwerken. De ‘voorraad’ is zo groot geworden dat deze tegen de bewustzijnslaag aan ligt.
2. De stress die tegen de bewustzijnslaag aanligt, jaagt het ademcentrum aan.

Maar niet iedereen gaat hyperventileren

Het zijn alleen bepaalde personen die gaan hyperventileren in bovengenoemde situatie. Zie hiervoor een wat meer uitgebreide uitleg in het artikel over de persoonsstructuur van de patiënten. Veel mensen zoeken decompensatie in de weekenden. Ze nemen extra rust in de vorm van sport en ontspanning. En ze weten het aantal stressbronnen te reduceren. Maar mensen met een bepaalde persoonsstructuur doen dat niet. Ze gaan – als gevolg van het niet kunnen decompenseren – hyperventileren.

---